«Πρέπει να λάβουμε άμεσα μέτρα για να υποστηρίξουμε όλους τους πολίτες και ειδικά τους πλέον ευάλωτους. Αυτό το “ράλι” των τιμών στην ενέργεια ειδικά στο φυσικό αέριο, αλλά και στο πετρέλαιο, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στα νοικοκυριά», τόνισε ο υπουργός ΠΕΝ, Κώστας Σκρέκας μιλώντας στο πλαίσιο του διαδικτυακού συνεδρίου με κεντρικό θέμα «Η Ελλάδα κι ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ», που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).
«Στόχος μας είναι να συμπεριλάβουμε όλους τους πολίτες μας στην ενεργειακή μετάβαση, έχουμε αναπτύξει ειδικές πολιτικές, από τις μεγάλες πόλεις έως τις πλέον απομακρυσμένες περιοχές, από τα νησιά έως τις λιγνιτικές περιοχές. Μετατρέπουμε την Ελλάδα σε κόμβο πράσινης ενέργειας και καινοτομίας. Αυτό θα ενισχύσει τις πράσινες θέσεις εργασίας, θα αναβαθμίσει την ποιότητα της ζωής μας και θα εξασφαλίσει ένα ανθεκτικό μέλλον», δήλωσε o υπουργός.
Όπως εξήγησε ο κ. Σκρέκας, «η ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική στοχεύει στη μείωση του κόστους της ενέργειας με ταυτόχρονη αντιμετώπιση της βασικής αιτίας που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου που είναι οι εκπομπές CO2». Ενώ, επεσήμανε, κρίσιμο ζητούμενο είναι να αντιμετωπιστούν οι αμφιβολίες όσον αφορά την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να δείξουμε στους πολίτες ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν ευθύνεται για την αύξηση του ενεργειακού κόστους» και πρόσθεσε ότι «πρέπει να δείξουμε τη σταδιακή μείωση των τιμών της ενέργειας τα προσεχή χρόνια, με τη διείσδυση των ΑΠΕ». Στην παρέμβασή του o υπουργός επεσήμανε: «Δεν είναι ευσεβής πόθος. Είναι γεγονός. Η πράσινη μετάβαση οδηγεί στη γρήγορη αντιστροφή της οικονομίας μας». Και τόνισε ότι «η δυναμική των πράσινων επενδύσεων είναι εξαιρετική».
Σύμφωνα με τον υπουργό «μέχρι το τέλος του έτους, κατευθύνουμε 550 εκατομμύρια ευρώ από το RRF σε κρίσιμες πράσινες δράσεις. Και αυτό το ποσό τριπλασιάστηκε το επόμενο έτος, ξεπερνώντας το 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ». Μάλιστα, όπως έκανε γνωστό, «κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, περισσότερα από 55 GW έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν αδειοδοτηθεί. Ενώ, η ενεργειακή απόδοση και η ηλεκτρονική κινητικότητα εξελίσσονται πέρα από τις προσδοκίες μας».
Όπως εξήγησε: «Αυτές οι τάσεις σηματοδοτούν τόσο την εμπιστοσύνη της αγοράς στις πολιτικές μας όσο και την εξάλειψη της παρωχημένης γραφειοκρατίας, μέσω της νομοθεσίας μας». «Ως ΥΠΕΝ θα διαθέσουμε περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια από το RRF σε 21 δράσεις. Δράσεις που εκτείνονται σε όλο το φάσμα της ενέργειας και του περιβάλλοντος, στα επόμενα 5 χρόνια. Μάλιστα, εάν προσθέσουμε τις επιχορηγήσεις που συντονίζονται από άλλα υπουργεία, για τις κοινές μας δράσεις, το ποσό αυτό κλιμακώνεται στα 6,2 δισεκατομμύρια», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Αυτά θα τονώσουν επενδύσεις άνω των 11 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα 5 χρόνια, κινητοποιώντας τόσο ιδιωτικούς όσο και δημόσιους πόρους. Ενώ, συνολικά, οι επενδύσεις που σκοπεύουμε να κινητοποιήσουμε μέχρι το 2030 ξεπερνούν τα 44 δισεκατομμύρια ευρώ», είπε. Σύμφωνα πάντα με τον ΥΠΕΝ: «Πρόθεσή μας είναι να συμπεριλάβουμε όλους τους πολίτες, όλες τις περιφέρειες και τα ενδιαφερόμενα μέρη».
Εξάλλου αναφέρθηκε στους τέσσερις βασικούς πυλώνες πολιτικής του υπουργείου:
1. Κατευθύνουμε το 24% του προϋπολογισμού, περίπου 1,2 δισεκατομμύρια, στην αναβάθμιση του ενεργειακού συστήματος. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, την αναβάθμιση του δικτύου, όπως υπόγεια καλώδια σε ευαίσθητες περιοχές, καθώς και νησιωτικές διασυνδέσεις. Εστιάζουμε επίσης στην αποκατάσταση της γης στα λιγνιτικές ορυχεία και στην οικονομική στήριξη του λογαριασμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
2. Διαθέτουμε το 50% του προϋπολογισμού, δηλαδή 2,5 δισεκατομμύρια, σε ανακαινίσεις και αστικές αναπλάσεις. Αναπτύσσουμε στοχευμένα προγράμματα για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσια κτίρια, μαζί με τον μετριασμό της ενεργειακής φτώχειας. Εισάγουμε επίσης μεταρρυθμίσεις στον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό.
3. Επιπλέον, διαθέτουμε 600 εκατομμύρια ευρώ για την ηλεκτροκίνηση. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη 8.000 σημείων φόρτισης, την υποστήριξη 20 βιομηχανικών μονάδων, που σχετίζονται με την ηλεκτρονική κινητικότητα, με 100% πράσινη λειτουργία, καθώς και μια εγκατάσταση δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
4. Επιπλέον, κατευθύνουμε 750 εκατομμύρια ευρώ στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βιώσιμη χρήση των πόρων. «Έχουμε σχεδιάσει ένα εθνικό σχέδιο αναδάσωσης, με περισσότερα από 30 εκατομμύρια δέντρα, καθώς και διάφορες δράσεις για τη βιοποικιλότητα, έργα υποδομής για την αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων. Δέσμευσή μας είναι να ενθαρρύνουμε αυτές τις τεράστιες επενδύσεις, με οικονομικα αποδοτικό τρόπο, με το μικρότερο κόστος για τους καταναλωτές».
Ο κ. Σκρέκας αναφέρθηκε επίσης στο σχέδιο μεταρρύθμισης της αγοράς: Για το φυσικό αέριο, θα ενεργοποιήσουμε μια χονδρική αγορά φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του έτους με νέες υπηρεσίες. Έμφαση θα δοθεί σε ανθεκτικές υποδομές προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις των διακυμάνσεων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στους κλιματικούς κινδύνους και στην κυβερνοασφάλεια.
Επιπλέον, προωθείται γρήγορη και απλή αδειοδότηση καθώς όπως είπε: για παράδειγμα, στην αδειοδότηση ΑΠΕ, «έχουμε ήδη καταφέρει να μειώσουμε τις διαδικασίες που λάμβαναν 2-3 χρόνια σε λίγους μόνο μήνες, ενώ προχωρούμε σε περαιτέρω απλουστεύσεις».
Στον τομέα των επενδύσεων τίθενται σαφή πλαίσια σε όλους τους τομείς, ενώ «για όλα τα κρίσιμα θέματα, έχουμε αναπτύξει σαφή συστήματα ή χάρτες πορείας».
Τέλος, ο κ. Σκρέκας ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις διεθνείς συνεργασίες, οι οποίες διασφαλίζουν τη διαφοροποίηση και τις συνέργειες, καθώς επίσης και στην καινοτομία.
Ενεργειακή κάρτα και επιδοτήσεις για τα φτωχά νοικοκυριά
Η παροχή ενέργειας σε προνομιακή τιμή μέσω «ενεργειακής κάρτας» στα νοικοκυριά που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια, ο καθορισμός ενός ορίου ελάχιστης κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων σε ετήσια βάση, κάτω από το οποίο απαγορεύεται η αποσύνδεση των πληττόμενων νοικοκυριών και η θέσπιση διευκολύνσεων στην αποπληρωμή των λογαριασμών είναι ορισμένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, το σχέδιο εγκρίθηκε με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, και περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος, το οποίο υποχωρεί τα τελευταία χρόνια, ωστόσο εξακολουθεί να αφορά σημαντικό τμήμα του πληθυσμού. Σύμφωνα με τους δείκτες που παρατίθενται στο σχέδιο, τα νοικοκυριά που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια ήταν 573.000 το 2016 ή 13,8 % του συνόλου, ποσοστό το οποίο μειώθηκε σε 11,2 % το 2019. Το σχέδιο αποσκοπεί σε μείωση του ποσοστού σε 7% το έτος 2025 (περίπου 286.000 νοικοκυριά) και σε 3% το έτος 2030 (περίπου 143.000 νοικοκυριά).
Η «ενεργειακή κάρτα», όπως επισημαίνεται στην απόφαση, αποσκοπεί στην παροχή συγκεκριμένων ποσοτήτων ενεργειακών προϊόντων σε προνομιακή τιμή, η οποία θα διατεθεί για την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης των πληττόμενων νοικοκυριών.
Η κάρτα θα δίνει τη δυνατότητα κατανάλωσης συγκεκριμένης ποσότητας ενεργειακών προϊόντων από τα πληττόμενα νοικοκυριά, ενώ δεν θα δίνεται η δυνατότητα αντικατάστασής τους με το ισοδύναμο ποσό αγοράς τους ή η ενδεχόμενη υποκατάστασή τους με άλλο ενεργειακό προϊόν.
Το μέτρο μπορεί να καλύψει το σύνολο των ενεργειακών προϊόντων, τα οποία αποδεδειγμένα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των θερμικών αναγκών των πληττόμενων νοικοκυριών, ενώ για την περίπτωση της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στο συγκεκριμένο μέτρο πολιτικής δεν θα έχουν δυνατότητα ένταξης τα πληττόμενα νοικοκυριά, τα οποία εντάσσονται στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ).
Σε σχέση με το ΚΟΤ, προτείνεται η βελτίωση του σχήματος προκειμένου να εξασφαλίζεται η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης, συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των λοιπών χρήσεων των πληττόμενων νοικοκυριών.
Η απόφαση περιλαμβάνει και ρυθμιστικά μέτρα όπως:
– Πρόβλεψη αυτόματης μετάπτωσης ευάλωτων οικιακών πελατών στο καθεστώς της Καθολικής Υπηρεσίας στην περίπτωση καθυστερήσεων στην αποπληρωμή των λογαριασμών ενέργειας υπό την προϋπόθεση ότι καλύπτουν τα κριτήρια καθορισμού των πληττόμενων νοικοκυριών.
– Καθορισμός ενός ορίου ελάχιστης κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων σε ετήσια βάση, κάτω από το οποίο απαγορεύεται η αποσύνδεση των πληττόμενων νοικοκυριών.
– Διευκόλυνση αποπληρωμής και υιοθέτηση ενός πιο ευέλικτου και ευνοϊκότερου πλαισίου διακανονισμού των ληξιπρόθεσμων οφειλών των πληττόμενων νοικοκυριών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (π.χ. δυνατότητα τμηματικής και άτοκης εξόφλησης βάσει ενός ποσοστού της μηνιαίας δαπάνης των πληττόμενων νοικοκυριών). Ενδεικτικά, τέτοιες περιπτώσεις δύνανται να είναι περίοδοι με παρατεταμένη οικονομική ύφεση, περίοδοι με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και έντονα καιρικά φαινόμενα, οι οποίες θα διαφοροποιούνται ανά κλιματική ζώνη στην ελληνική επικράτεια κ.ά.
Το μέτρο με τον υψηλότερο προϋπολογισμό (1,8 δισ. ευρώ για τη δεκαετία 2021-2030) είναι το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και την εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ στα κτίρια για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους και την πώληση της περίσσειας που θα εξασφαλίζει επιπρόσθετα έσοδα για τα νοικοκυριά. Τονίζεται, μάλιστα, ότι θα δοθεί έμφαση στις ενοικιαζόμενες κατοικίες, διασφαλίζοντας τη δίκαιη κατανομή των κινήτρων και του συνεπαγόμενου οφέλους μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών, ώστε τελικά να μην αποτραπεί η πραγματοποίηση επενδύσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια κατοικίας που διαμένουν τα πληττόμενα νοικοκυριά.