Περισσότερους από πέντε μήνες πριν από το τέλος του έτους, αυτή την 29η Ιουλίου έχουμε εξαντλήσει τον προϋπολογισμό των βιολογικών πόρων του πλανήτη για το 2021
Mόλις την περασμένη εβδομάδα o Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προειδοποιούσε, σε έκθεσή του, ότι τα σχέδια οικονομικής ανάκαμψης που εκπονούνται για μετά την πανδημία θα έχουν δραματικό περιβαλλοντικό κόστος, με τις εκπομπές άνθρακα να εκτοξεύονται σε υψηλό όλων των εποχών έως το 2023. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,5 δισεκατομμύρια τόνους σε σχέση με το επίπεδο που ορίζει ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού. Ως εκ τούτου, η διαβόητη επιστροφή στην κανονικότητα μπορεί να μοιάζει με εφιάλτη. Το “διάλειμμα” της πανδημίας φαίνεται να πλησιάζει στο τέλος του και η σπουδή να ξαναμπούν οι οικονομίες σε τροχιά ανάκαμψης έχει φέρει ήδη τον πλανήτη στο όριο των δυνατοτήτων του.
Το μήνυμα είναι απλό όπως το έθεσε η Σούζαν Άιτκεν στη Γλασκώβη, την πόλη που θα φιλοξενήσει, τον Νοέμβριο την COP26, τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα.
“Περισσότερους από πέντε μήνες πριν από το τέλος του έτους, αυτή την 29η Ιουλίου έχουμε εξαντλήσει τον προϋπολογισμό των βιολογικών πόρων του πλανήτη για το 2021”!
Συναγερμός
Αλλά τι σημαίνει πρακτικά η “ημέρα της υπέρβασης”; Βασικά είναι το ορόσημο που δείχνει ότι ο ρυθμός κατανάλωσης των φυσικών πόρων έχει υπερβεί την αναπλήρωσή τους από τα οικοσυστήματα και τη φύση εν γένει μέσω της διαδικασίας φυσικής αποκατάστασης.
Ως ορόσημο, η ημέρα αυτή σημαίνει ουσιαστικά συναγερμό. Οι επιπτώσεις της οικονομικής δραστηριότητας στα οικοσυστήματα είναι πλέον τέτοιες που χρονικά είναι αδύνατη η πλήρης αποκατάστασή τους.
Η οπτική, βέβαια, διαφέρει ως προς τις αιτίες. Δεν είναι μόνον ο ανθρώπινος πληθυσμός που επεκτείνεται σ’ έναν πλανήτη περιορισμένων δυνατοτήτων και η φύση αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του, πραγματικές ή τεχνητές, είναι σαφώς κι ένα συγκεκριμένο οικονομικό σύστημα, στο πλαίσιο του οποίου οι φυσικοί πόροι θεωρούνται το ανεξάντλητο κεφάλαιο που παρατείνει στο διηνεκές την οικονομική ανάπτυξη «παράγοντας» όλο και περισσότερο χρήμα.
Μόνο που η φύση δεν είναι ανεξάντλητη και η απλή αριθμητική επιβεβαιώνει πως θα χρειαζόμασταν φέτος τους πόρους της Γης επί 1,7 φορές για να καλύψουμε τις ανάγκες μας.
Η ημερομηνία υπολογίζεται συνδυάζοντας το οικολογικό αποτύπωμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με τη “βιολογική ικανότητα” της Γης, δηλαδή την ικανότητα των οικοσυστημάτων να αναπαράγονται και να απορροφούν τα ανθρώπινα απόβλητα, ιδιαίτερα το διοξείδιο του άνθρακα.
Εφιαλτική υπέρβαση
Αυτή η εφιαλτική “υπέρβαση” δεν σταματά να διευρύνεται εδώ και 50 χρόνια, όπως δείχνουν οι ημερομηνίες – ορόσημα που υποχωρούν συνεχώς από το τέλος προς το μέσο των ετών:
Η 29η Δεκεμβρίου για το 1970, η 4η Νοεμβρίου για το 1980, η 11η Οκτωβρίου για το 1990, η 23η Σεπτεμβρίου για το 2000, η 7η Αυγούστου για το 2010. Πέρυσι, η “ημέρα της υπέρβασης” πήγε πίσω κατά τρεις εβδομάδες ως αποτέλεσμα του περιορισμού των δραστηριοτήτων λόγω της πανδημίας.
Η επαναφορά της, φέτος, στα επίπεδα του 2019 εξηγείται από την αύξηση του αποτυπώματος άνθρακα κατά 6,6%, καθώς και από τη μείωση της απορρόφησης άνθρακα κατά 0,5% εξαιτίας της αποψίλωσης της Αμαζονίας. Μπορεί το αποτύπωμα άνθρακα που συνδέεται με τις μεταφορές να παραμένει κατώτερο των επιπέδων πριν από την πανδημία, όμως εκείνο που συνδέεται με την ενέργεια αναμένεται να επανέλθει σε «κανονικά» επίπεδα.
“Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα πως τα σχέδια ανάκαμψης της μετα-Covid-19 εποχής δεν μπορούν να επιτύχουν μακροπρόθεσμα παρά μόνο αν στηρίζονται στην αναγέννηση και την ορθολογική διαχείριση των οικολογικών πόρων” τόνισε η Λόρελ Χάνσκομ, διευθύνουσα σύμβουλος της Global Footprint Network.