Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την εκλογή του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή δύο αγωγών ορυκτών καυσίμων και το πάγωμα χρηματοδοτήσεων και συμβολαίων για κλιματική έρευνα, περιβαλλοντική δικαιοσύνη, πρόληψη της μόλυνσης. Την επόμενη ημέρα η ΕΤΕπ ανακοίνωσε ότι τα προσεχή πέντε χρόνια πρόκειται να διαθέσει πόρους ύψους 100 δις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή. Δάνεια για την ενίσχυση των προσπαθειών για συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας σε κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου, όπως έχει αποφασιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο στην ιστορική συμφωνία των Παρισίων.
Την ίδια ημέρα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά τις επερχόμενες επιπτώσεις του φαινομένου για τις επόμενες δεκαετίες. Η συγκυρία καθίσταται ευνοϊκή και για τη χώρα μας και δίνει έναν ορίζοντα άσκησης πολιτικής πέρα από τα μνημόνια.
Γίνεται προφανές ότι η Ευρώπη αποκτάει ένα σαφές πλεονέκτημα στο να ηγηθεί της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης με ορίζοντα το 2050, όχι μόνο σε επίπεδο χρηματοδότησης, έρευνας, τεχνολογίας, υποδομών, ενέργειας, αλλά κυρίως σε πολιτικό επίπεδο, έχοντας τη δυνατότητα να προσαρμοστεί οικονομικά και κοινωνικά σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Όσον αφορά την Ελλάδα, γίνεται περισσότερο επιτακτικό από ποτέ η χώρα να αποκτήσει ένα εθνικό και ευρωπαϊκό ενεργειακό σχέδιο, και να καθοριστούν τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια για την κλιματική αλλαγή, με έμφαση στην προσαρμογή και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Πριν απ΄ όλα, απαιτείται σαφής καθορισμός του ενεργειακού μίγματος της χώρας, με στόχο τη μείωση των εισαγωγών και την αξιοποίηση των εγχώριων πόρων, το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, τη δημιουργία δικτύων, την εμπέδωση της ενεργειακής ασφάλειας.
Απώτερος στόχος, η πλήρης ενεργειακή αυτονομία και αποανθρακοποίησή της οικονομίας και της κοινωνίας. Προτεραιότητες: η ενεργειακή εξοικονόμηση, η μείωση της κατανάλωσης, οι πράσινες μορφές ενέργειας και οι πολιτικές για συνεχή μείωση των εκπομπών άνθρακα, μέχρι τον μηδενισμό τους. Προϋπόθεση για την επίτευξη μίας βιώσιμης ανάπτυξης, χωρίς αποκλεισμούς, τόσο για την ΕΕ όσο και για τη χώρα είναι τα αποτελέσματα μίας τέτοιου είδους πολιτικής να γίνονται αντιληπτά στην καθημερινότητα μέσω της οικονομικής ανακούφισης όλων των καταναλωτών, των επαγγελματιών και της βιομηχανίας, με παράλληλα ορατή και μετρήσιμη παραγωγή αξίας και δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας.
Όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η χώρα οφείλει να προετοιμαστεί κατάλληλα, καθώς η Μεσόγειος μετατρέπεται σε hot spot του φαινομένου. Κατάλληλες υποδομές σε πόλεις και οικισμούς για την αντιμετώπιση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, ακραίων καιρικών φαινομένων, την προστασία των δασών από πυρκαγιές, και παράλληλα την προετοιμασία και ενίσχυση παραγωγικών δραστηριοτήτων, όπως η γεωργία και ο τουρισμός, για περιόδους ξηρασίας, ανυδρίας και έντονου ψύχους ή περιόδων καυσώνων είναι εκ΄ των ων ουκ άνευ. Η χαρτογράφηση, προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, καθίσταται πλέον ζητήματα εθνικής ασφαλείας. Ταυτόχρονα, η προστασία και η βιώσιμη διαχείριση αυτού του πλούτου, σε συνδυασμό με την κυκλική οικονομία, μπορεί να δημιουργήσει υπεραξία και δουλειές, στις δύσκολες κλιματικές και κοινωνικές περιόδους που έρχονται.
Απαραίτητη η προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Όχι εύκολα πράγματα. Αλλά εφικτά. Γνώμονας η ατζέντα του ΟΗΕ για το 2030, οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες, τα επιστημονικά δεδομένα και οι καλές πρακτικές. Εργαλεία που, μεταξύ πολλών άλλων, «ξεκλειδώνουν» και σημαντικούς πόρους. Παρά τις διαλυτικές τάσεις που επικρατούν στο εσωτερικό της ΕΕ και της Ελλάδας, και τη διεθνή αβεβαιότητα, εμείς οφείλουμε, έστω και αργά να αντιληφθούμε ότι ζωή υπάρχει και πέρα από το μνημόνιο. Γνώση και βούληση αναζητείται.
Ηλίας Παλιαλέξης