Η ανθρωπότητα βρίσκεται λίγο πριν το ξέσπασμα μιας τεχνολογικής επανάστασης που θα αλλάξει θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, εργαζόμαστε, σχετιζόμαστε τόσο μεταξύ μας, όσο και με το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Η φάση αυτή έχει χαρακτηριστεί ως Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Παράλληλα, βρίσκεται αντιμέτωπη με μία άνευ προηγουμένου περιβαλλοντική κρίση. Η εποχή που ζούμε έχει ονομαστεί «Ανθρωπόκαινος», καθώς οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στο περιβάλλον, έχουν προκαλέσει σοβαρές ανισορροπίες σε επίπεδο οικοσυστημάτων, βιοποικιλότητας, αλλά και κλιματολογικών συνθηκών, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή στον πλανήτη.
Ο κ. Τραμπ με την απόφασή του να στερήσει από τις ΗΠΑ τη συμμετοχή τους στην παγκόσμια συμφωνία για την κλιματική αλλαγή, φαίνεται ότι αγνοεί ή προτιμά να αγνοεί το παρόν, θέτοντας σε κίνδυνο, μάλλον το δικό του μέλλον.
Η διεθνής κοινότητα, υπό το βάρος των αδιάσειστων επιστημονικών δεδομένων, υπό την πίεση της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και από την ίδια τη ζοφερή πραγματικότητα, καθόρισε την ατζέντα των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις. Ενώ, συμφώνησε, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, για την από κοινού αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, υπογράφοντας τον Μάιο του 2015 τη Συμφωνία των Παρισίων.
Ο κ. Τραμπ επέλεξε να απέχει. Καταρχήν διαφοροποιώντας το άτομό του απ΄ την παγκόσμια συνείδηση, και στέλνοντας ένα πολύ αρνητικό μήνυμα εκ΄ μέρους των ΗΠΑ προς όλο τον κόσμο. Δευτερευόντως αθετώντας την πολύ σοβαρή διμερή διακρατική συμφωνία με την Κίνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι δύο μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη, συμφώνησαν να συμμετάσχουν από κοινού στις προσπάθειες, θέτοντας τους δικούς τους εθνικούς στόχους.
Όπως ήταν εδώ και μήνες αναμενόμενο, για τα επόμενα δύο-τρία χρόνια, ο κ. Τραμπ απαλλάσσει τις ΗΠΑ από τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα, εξοικονομώντας συνολικά περί τα δύο δις δολάρια. Ποσό βέβαια αστείο για μία χώρα με ΑΕΠ 18 τρισεκατομμυρίων. Επιπλέον, η απόφαση αυτή του λύνει τα χέρια, προκειμένου να κάνει όσες περισσότερες χάρες μπορεί στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων της χώρας του, προκειμένου μεσοπρόθεσμα να διατηρήσει, όπως ελπίζει, χαμηλό ενεργειακό κόστος και να καταστήσει τις ΗΠΑ ενεργειακά αυτόνομες, αλλά με καύσιμα τα οποία στις επόμενες δύο με τρεις δεκαετίες θα έχουν εξαντληθεί, ενώ οι τιμές τους θα εκτοξεύονται όσο πλησιάζουν προς το τέλος τους. Επιπλέον, ευελπιστεί να ενισχύσει τις εξαγωγές ενέργειας, έτσι ώστε να εξισορροπήσει το εμπορικό ισοζύγιο απέναντι στην ΕΕ και την Κίνα. Πρόκειται σίγουρα για μία ανορθόδοξη αλλά και εξόχως κοντόφθαλμη άσκηση περιβαλλοντικής διπλωματίας, που καθιστά βραχυπρόθεσμα την Κίνα και την ΕΕ τις ατμομηχανές της νέας εποχής, σε πολιτικό επίπεδο.
Το κόστος που θα πληρώσει ο κ. Τραμπ σε πολιτικό και επικοινωνιακό επίπεδο, αλλά και μεσοπρόθεσμα σε οικονομικό θα είναι τελείως δυσανάλογο με τα πρόσκαιρα οφέλη που ελπίζει να αποκομίσει. Οι μετασχηματισμοί της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης σε συνδυασμό με τις πολιτικές για το κλίμα είναι πλέον μη αναστρέψιμα φαινόμενα. Επιπροσθέτως, τεχνικά, η έξοδος των ΗΠΑ από τη Συμφωνία των Παρισίων, θα συμπέσει μάλλον με τις προεδρικές εκλογές στη χώρα του, κάτι το οποίο μπορεί να το χρησιμοποιήσει για την επανεκλογή του και σε σημαντικό βαθμό θα κρίνει και το αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, κατάφερε να στρέψει όλη τη διεθνή κοινότητα εναντίον του. Ενώ, το σύμφωνο των Παρισίων έχει δημιουργήσει έναν συγκεκριμένο κώδικα αξιών και δράσεων, τον οποίο όχι μόνο έχουν ενστερνιστεί, αλλά και εφαρμόζουν πλέον η διεθνής κοινότητα, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι επιχειρήσεις, η κοινωνία των πολιτών, η ακαδημαϊκή κοινότητα, ενώ η σύγχρονη εθνική και διεθνής νομοθεσία διέπεται πλέον οριζόντια από αυτές τις αξίες.
Ο μετασχηματισμός των κοινωνιών τις προσεχείς δεκαετίες, θα είναι διαφορετικός από ό,τι έχουμε βιώσει, όσον αφορά την κλίμακα, το πεδίο εφαρμογής και την πολυπλοκότητά του. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, το περιβάλλον, οι αντιμετώπιση των ανισοτήτων έχουν τον πρώτο λόγο για τη δημιουργία κράτους δικαίου, την επιχειρηματική ηθική, την λειτουργία της αγορά και της κοινωνία, προσφέροντας έναν νέο μοντέλο δράσης και θεσμικής ενδυνάμωσης, στην κατάκτηση μίας κοινωνίας και μίας αγοράς μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος και ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.
Ζητούμενο βέβαια παραμένει για τις ΗΠΑ, για την ΕΕ, για την Κίνα, αλλά και για όλες τις υπόλοιπες χώρες, η δίκαιη και ολιστική εφαρμογή τους, ειδικότερα σε επίπεδο διεθνούς συνεργασίας, δίκαιης κατανομής του πλούτου, και δίκαιης ανάπτυξης των κοινωνιών και των λαών, κάτι το οποίο, προς το παρόν δεν είναι καθόλου εμφανές. Ενώ, είναι γεγονός, όπως επισημαίνουν οικονομολόγοι, ότι η επανάσταση μπορεί να αποδώσει μεγαλύτερη ανισότητα και να διαταράξει τις αγορές εργασίας. Καθώς η αυτοματοποίηση υποκαθιστά το εργατικό δυναμικό σε ολόκληρη την οικονομία. Παρόλα αυτά, όπως και εκείνες που προηγήθηκαν, η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τα επίπεδα του παγκόσμιου εισοδήματος και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πληθυσμών σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή του παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ Κλάους Σβαμπ η Πρώτη βιομηχανική επανάσταση χρησιμοποίησε ενέργεια νερού και ατμού για την εκβιομηχάνιση. Η Δεύτερη χρησιμοποίησε ηλεκτρική ενέργεια για τη δημιουργία μαζικής παραγωγής. Η Τρίτη ηλεκτρονική και τεχνολογία πληροφοριών για την αυτοματοποίηση της παραγωγής. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, τέλος, αλλάζει όχι μόνο αυτό που κάνουμε, αλλά και το ποιοι είμαστε. Καθαρή ενέργεια και αποθήκευση, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, εκτύπωση 3D, νανοτεχνολογία, βιοτεχνολογία, επιστήμη των υλικών και κβαντική είναι μερικές από τις εφαρμογές που θα κατακλύζουν σε λίγα χρόνια την καθημερινότητά μας. Επηρεάζει ήδη την ταυτότητά μας και όλα τα θέματα που σχετίζονται με αυτήν. Σύμφωνα πάντα με τον κ. Σβαμπ, «η ικανότητα των κυβερνητικών συστημάτων και των δημόσιων αρχών να προσαρμοστούν θα καθορίσει την επιβίωσή τους. Εάν δεν μπορούν να εξελιχθούν, θα αντιμετωπίσουν κινδύνους». Και εν΄ προκειμένω ο κ. Τραμπ σίγουρα κινδυνεύει περισσότερο απ΄ όλους.
Ηλίας Παλιαλέξης